-
1 effero
I ef-fero (ecfero), extulī, ēlātum, efferre [ fero ]1)а) выносить ( aliquid ex aedibus C)e. pedem domo C (или se e. V, T etc.) — выходить из домуe. signa (vexilla, arma) L — выступить в походarma extra fines e. L — перейти границы с оружием в руках3) издавать, испускать ( clamorem Pl)e. lucem V — испускать свет, сиять4) приносить (effer aquam V; ager effert fruges C)5) хоронить (aliquem Pl etc.)6) претерпевать, выносить (quemvis laborem Lcr; mălum patiendo e. Poëta ap. C)7) вносить, записывать ( in album C)8) произносить, выражать ( graves sententias C)9) делать известным, разглашать, распространять (e. clandestina consilia Cs)10) уносить, увлекать, завлекать ( impetus eum extulit ad castra L)12) поднимать ( aliquem in murum Cs)aliquem in summum odium e. T — сделать кого-л. предметом сильнейшей ненависти14) превозносить, прославлять, хвалить (aliquem laudibus C; aliquid verbis C)e. se — проявляться, выказывать себя ( virtus se effert C)e. se или pass. efferri — зазнаваться, возгордиться (recenti victoriā Cs; opibus Nep)II effero, āvī, ātum, āre [ efferus ]1) делать диким, свирепым ( animos L)speciem oris e. L — придавать лицу свирепый вид2) приводить в бешенство, озлоблять ( ea caedes efferavit Thebanos L)3) придавать вид (форму) дикого животного (e. argentum Ap), ноe. aurum St — использовать золото для войны -
2 duro
dūro, āvī, ātum, āre1) делать твёрдым, крепким, закалять ( hastas igne QC)d. ferrum ictibus PM — ковать железоduratur cortĭce pellis O — кожа твердеет, превращаясь в коруd. corpus CC — вызывать запор2) сгущать, замораживать ( undam in glaciem Tib)3) высушивать ( aliquid calore Lcr)pisces durati QC, Q — сушёная рыба4) закалять, приучать к трудностям, воспитывать выносливость (d. se labore Cs; d. exercitum crebris expeditionibus VP); делать нечувствительным ( ad plāgas Q)5) выдерживать, переносить, выносить (d. quemvis laborem V)6) быть твёрдым, твердеть (solum d. coepit V)7) сохранять твёрдость, выдерживать, терпеть ( hiemem in castris L)8) длиться, продолжать существование, продолжаться (ad senectutem usque Q; corpus non durat post mortem Lcr)vivere d. Lcn — продолжать житьad caedem duratura odia T — ненависть, которая не остановится перед убийством9) укореняться, становиться застарелым ( multa vitia durantur Q)10) тянуться, не прерываться ( colles durant T)11) оставаться, сидеть безвыходно (d. nequeo in aedibus Pl) -
3 edo
I ē-do, didī, ditum, ere1) издавать, испускать (animam, extremum vitae spiritum C)e. clamorem C — кричатьe. vitam C — отдать жизнь, умеретьanimā editā Ap — после кончиныe. scintillas PM — метать искрыe. se ex aedibus foras Pl — уйти из дому2) выделять (stercus Col; urinam PM)e. tussi — откашливать ( sputa Lcr)3) производить (terra edit innumeras species O); рождать ( Latona geminos edidit O)edi in lucem C, O — родиться на светpartum e. C, L, T — производить потомство4) выпускать в свет, издавать ( librum C)5) учинять, совершать (e. caedem L; scelus C)ruinas e. C — производить опустошения6) творить, создавать ( opera immortalia L)e. pugnam Lcr — дать сражениеe. exemplum C — показать пример7) устраивать (ludos, spectaculum gladiatorium T)fortium virorum operam e. L — выказать себя храбрыми мужамиnullum fructum ex se e. C — не давать никакого дохода (прибыли)corpus super equum e. Tib — вскочить на лошадьe. operam Su — помогать8)а) объявлять, сообщать ( nomen L)ede, quid ista velit sibi fabula Pl — расскажи, что означает эта басня9) назначать (e. aliud tempus ac locum Q)e. aliquem auctorem L — назвать (указать, упомянуть) кого-л. в качестве автора (виновника, свидетеля)e. tribus C — указать (назвать) четыре трибы, из которых должны быть избраны судьи ( истец мог отвести лишь одну трибу)10) поэт. воспевать (arma, bella O)II edo, ēdī, ēsum (ēssum), edere (ēsse) (формы гл. sum на es- могут употребляться в значении соответствующих форм гл. ĕdo)1) есть, кушать (avide O; aliquid cum pane PM)esse (= edere) oportet, ut vivas, non vivere, ut edas rhH. — нужно есть, чтобы жить, а не жить, чтобы естьpugnos e. погов. Pl — попробовать кулаков, т. е. быть избитымmultos modios salis simul edisse погов. C — съесть вместе немало модиев соли, т. е. издавна дружитьe. de patella погов. C — презрительно относиться к религиозным обрядам (см. patella)aies noctesque ēstur, bibitur (impers.) Pl — круглые сутки едят и пьют2) проедать, прокучивать ( bona Pl)3)а) пожирать, истреблять ( culmos est — или edit — robigo V; cannas est lentus vapor — flamma V, est flamma medullas V)б) снедать, глодать ( si quid est animum H)III edo, ōnis m. [ edo II ] -
4 natus
I nātus, a, um [ nascor ]1) рождённый, родившийся, происходящий (aliquo или ex aliquo Ter, C, Nep etc.; ex или ab aliquā re Pl etc.)Macedo n. QC — македонец по происхождениюpost homines natos (post hominum genus natum) погов. C — с тех пор, как появились людиn. nemo in aedibus Pl — ни живой души в домеaliquem natum non putare Sen, Pt — ни во что не ставить (презирать) кого-л.modo n. flos Pt — только что распустившийся цветокn. ex ipsā morā погов. Pl = — воплощённая медлительностьfamam non ita, ut nata est, ferre Pl — разносить весть не в первоначальном её виде, т. е. искажать еёterrā nată (n. pl.) C — произведения земли2) прирождённый, врождённый, природный, кореннойsermo, qui est n. nobis C — наш родной язык3) предназначенный, самой природой приспособленный, рождённый ( alicui rei или ad aliquid)n. ad dicendum C — рождённый быть оратором (с природными задатками оратора)n. imperio (dat.) C — рождённый для того, чтобы повелевать4) устроенный, созданный (locus ita n. L); обречённый (самой природой) ( tolerare labores O); сделанный, сочинённый ( versūs male nati H)5) (с указанием единицы времени в acc.) в возрасте, от родуquadraginta sex annos n. Pl etc. 46- — и лет от роду; реже с gen.decem annorum n. Vr — десятилетний, в возрасте 10-и летn. ad quinquaginta annos C — в возрасте около пятидесяти летII nātus, ī m. [ nascor ]1) сынn. volucer O — крылатый сын (Венеры), т. е. Amor2) pl. дети (parentes et nati C, L etc.)nati natōrum V — дети детей, т. е. (далёкие) потомкиIII nātus, (ūs) (встреч. тк. abl. sg.) m. [ nascor ]1) рождениеnatu — летами, годами, по летам, по возрастуhomo magnus ( grandis) natu Pl, C или magno natu Nep, L — человек старый (преклонных лет)majores natu C etc. — пожилые люди2) ростcupressus natu morosa PM — см. morosus -
5 succedo
succēdo, cessī, cessam, ere [ sub + cedo ]1) входить под (что-л.) или внутрь (чего-л.), проникать ( aliquid и alicui rei)s. tecto et umbrae V — спрятаться в закрытое место и в теньnubes soli succedunt Lcr — облака заходят под (т. е. застилают) солнцеs. aquae O — погрузиться в водуs. tumulo terrae V — быть похороненным2) возноситься ( alto caelo V); возвышаться, достигать ( ad summum honorem Lcr); всходить, подниматься ( in montem Lcr)fons, quo (= in quem) mare succedit Cs — источник, которого достигает морской прилив3) подходить, подступать (muris и muros, ad moenia и moenibus L); идти на приступ ( ad castra hostium L)succedentes L — наступающие, нападающие4) идти вслед, следовать ( aetas succedit aetati C)5) наследовать ( regno PM и patri in regno Just); вступать ( in paternas opes L); замещать, сменятьin jura affinitatis s. Just — стать в силу брака союзником (чьим-л.)defatigatis s. Cs — сменять уставшихin stationem s. Cs — сменять на стражеalicui successum est C — у кого-л. есть наследник (преемник)in locum alicujus s. Cs — занимать чьё-л. место6) следовать (во времени), наступать ( tristibus laeta succedunt Hier)s. orationi alicujus C — выступать после чьей-л. речи7) примыкать ( ad alteram partem Cs); относиться, принадлежать ( comparative generi Q)s. oneri V — брать на себя ношу9) давать (получать) исход, складываться ( hoc bene successit Ter)alicui melius succedit Pt — кому-л. больше везёт10) удаваться, иметь успех ( haec successerunt C)si successisset coeptis L — если бы удалось то, что предпринято11) попадать, подвергаться (jugo servitutis CJ; dominationi Just)sub acumen stili s. C — попадать под остриё стиля, т. е. подвергаться литературной обработке -
6 decedere
удаляться, а) doced. ad administratione, оставлять управление (1. 5. C. 9, 27);dec. (de) possessione, отказаться от владения (1. 31 D. 4, 3. 1. 1 § 2 D. 25, 5. 1. 6 § 1. 1. 6 § 1 D. 36, 4);
b) вычесть (1. 25 § 15. 16 D. 5, 3. 1. 24 D. 19, 5 1. 72 D. 30); с) уходить, исчезать, ususfructus decessit a muliere (1. 78 pr. D. 23, 3);
praediis, aedibus decedit aliquid противоп. accedit (1. 10 § 1 eod. 1. 31 D. 32); умереть (1. 20. 22 pr. D. 1, 7. 1. 26 D. 4, 8. 1. 1 § 13 D. 9, 1. 1. 31 § 11 D. 21, 1. 1. 32 pr. D. 26, 7); также vita decedere (1. 77 § 6. 27. D. 31. 1. 42 D. 39. 6).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > decedere
-
7 detrahere
1) отрывать, отделять, si vis fluminis partem aliquam ex praedio detraxerit (1. 7 § 2 D. 41, 1); (1. 24 § 3 D. 30), detrah. ex aedibus (1. 41 § 5 eod. 1. 63 D. 24, 1); (1. 43 D. 6, 1), tegulas (1. 18 § 1 D. 19, 1), statuas (1. 24 D. 48, 19);detrah. legatis vel adicere (1. 32 pr. D. 34, 4); (1. 1 § 3 D. 45, 1);
pacta, quae detrahunt aliquid emtioni, противоп. quae adicint (1. 72 pr. D. 18, 1);
2) отнимать, legislator detraxit ei connubium (1. 11 pr. D. 24, 2);partem detrah. legi (1. 102 D. 50, 16).
3) отменять = adimere, напр. conditionem (1. 3 § 9 D. 34, 4). 4) пропустить, упустить, не упоминать, vis fiebat mentio - postea detracta ext vis mentio (1. 1 D. 4, 2);detrah. insignia militaria (1. 2 § 2 D. 3, 2), fidem (1. 1 § 24 D. 48, 18).
detracta fundi mentione;
detracto verbc (1. 9 § 13. 14 D. 28, 5);
detracto arbitrio (1. 69 § 4 D 23, 3);
5) вычесть = deducere s. 3: legatis s. legatariis detrah. quartam partem (1. 73 pr. § 5 D. 35, 2); (1. 36 § 1. 1. 54 D. 7, 1. 1. 17 D. 7, 4. 1. 4. D. 7, 6. 1. 19. D. 33, 2. 1. 66. § 7 D. 45, 1);detracta noxae deditione agere, teneri (I. 4 § 3. 1. 5 D. 9, 4).
detractio, вычет, detr. impensarum (1. 1 § 5 D. 37, 7);
detr. ex legatis (1. 76 § 1 D. 6, 1);
6) влечь, detrahi in carcerem (1. 1 C. 7, 71).sine ulla detract. soluta legata (1. 15 § 2 D. 35, 2).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > detrahere
-
8 uti
употреблять, пользоваться, особ. а) вещью, utendum dare, accipere aliquid (1. 1 § 1. 1. 19. 21 § 1 D. 13, 6. 1. 15 D. 16, 3. 1. 1 D. 7, 1);uti aedibus (1. 22 pr. D. 39, 2);
b) пользоваться правом сервитута (1. 6 § 1. 1. 16 D. 8, 6);
c) пользоваться правом, привилегией, iure suo uti (1. 3 § 5 D. 37, 4. 1. 14 § 2. 1. 15 § 1. 1. 22 pr. 1. 47 § 1. 75. 94 D. 35, 2);
auxilio Scti (1. 26 D. 16, 1. 1. 21 § 1. 1. 36 § 1 D. 27, 1), defensionibus (1. 52 pr. D. 5, 1), exceptione (1. 1. 5. 8 eod. 1. 2 § 4 1. 4 § 1. 1. 5 § 5 1. 8 § 1 D. 44, 4. 1. 12 § 3. 1. 15 D. 46, 8), actione (1. 3 § 11 D. 3, 5), interdicto (1. 5 § 10. 20. D. 39, l);
d) применять правило, соблюдать, hoc s. eo iure utimur (1. 25 § 7 D. 5, 3. 1. 13 § 1. 1. 18 § 1 D, 23, 5. 1. 49 pr. D. 35, 2).
См. также в других словарях:
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
COLUMNA — I. COLUMNA Graece σύλος, item κολώνη, in multiplici olim usu. Necesstati enim et ornatui inserviebant, de quibus Plin. l. 36. c. 23. Columellae in aede densius positae crassiores videntur. Genera earum quatuor. Quaesextam partem altitudinis in… … Hofmann J. Lexicon universale
FASTIGIUM — in Glossis ἀέτωμα, Gallis Feste, unde Festagium etc. Omnia enim aedificiorum tecta, apud Vett. aut erant plana, aut fastigata: et quidem in Graecia, Asia, et toto pene Oriente, aedium privatatum tecta plana fiebant; aedes vero sacrae culmen, et… … Hofmann J. Lexicon universale
SALUTANDI Patronos ritus — apud Romanos, memorabilis. Nempe Salutatores Romae passim divitum et potentiorum limina obibant et matutinum Ave (haec enim salutatoria vox erat) portabant. Martialis l. 1. Epigr. 56. v. 6. Et matutinum portat ineptus, Ave. Eorum statio… … Hofmann J. Lexicon universale
DEDICANDI Ritus — antiquissimo in usu. Et apud Hebraeos qui [Gap desc: Hebrew]; apud Graecos ἐγκαινίζειν et ἐγκαίνια et ἐγκαινι???μὸς, idem, quodLatinis Initiare ac Initia, seu Initiamenta ac dedicare et Dedicatio est, consecratio sc. seu usibus sacris cultuique… … Hofmann J. Lexicon universale
NAVIS — I. NAVIS cuius inventum suerit, diximus supra. Longam primus Iason exstruxisse dicitur, circa Pelium montem, et magnitudine et reliquô apparatu consuetum eô tempore modum excedentem, quod illius aetatis homines ratibus fere et parvis acatiis vehi … Hofmann J. Lexicon universale
BAPTISMUS — Christianis Iuitiationis Sacramentum est, Auctorem Christum habet: Administros eos, quibus praecipua Ecclesiae cura et sacrorum mysteriorum custodia commissa est: Materiam, aquam puram Matth. c. 3. v. 6. Actor. c. 8. v. 38. et c. 10. v. 47. Actio … Hofmann J. Lexicon universale
PLACITA Principum — pro Constitutionibus, v. 1. § ait Praetor ff. de postul. Interdum pro Conventu Procerum Regni vel Imperii, qui et Curia dicitur. Ioh. Calvin. Lexic. Iurid. Sic Car. du Fresne Placita, dicti sunt Conventus publici totius Regni Ordinum, quibus… … Hofmann J. Lexicon universale
ACCUBITALIA Triclinia — refectoria Monachorum vocantur Orderico Vitali l. 2. p. 412. Athanasius de imagine Berytensi: Χριςτιανός τις ἔλαβεν εν οἰκίῳ κελλίον καρά τινος, εν ῳ κατοικῶν ἀντικρὺ τȏυ ἀκουβίτου αὐτοῦ ἔπηξεν εἰκόνα τȏυ Κυρίου ἡμῶι, Christianus quidam sumpsit… … Hofmann J. Lexicon universale
CADAVERUM Cura — apud Romanos Graecosque. Corpus defuncti, postquam sollenni ritu oculi eius clausi essent, per intervalla conclamabatur primo, quod apud Graecos fiebat magnô aeneorum vasorum fragore, an ad Lemures Furiasque accendas, an ad iacentem, si forte… … Hofmann J. Lexicon universale
DEDUCTIO Nuptialis — [Gap desc: Hebrew] seu Deductio in Domum aut Thalamum Hebraeis dicebantur Nuptiae, a Sponsalibus discriminatae, cum viz. post haec Nuptiae perfectae fiebant ac absolutae. Cuius discriminis vestigia apparent in lege illa militari Deut. c. 20. v. 7 … Hofmann J. Lexicon universale